Në një shtet të zhvilluar dhe funksional, është thelbësore t’i kushtohet vëmendje e veçantë grave
shtatzëna, të cilat përfaqësojnë një nga shtyllat kryesore të së ardhmes së shoqërisë. Në Kosovë,
krijimi i një familje është një vendim i rëndësishëm, i cili kërkon mbështetje të qëndrueshme,
përfshirë aspektin financiar. Kjo mbështetje mund të vijë edhe nga të ardhurat e
partnerit/bashkëshortit ose nga një vend pune që respekton të drejtat e punonjësve dhe u jep
përparësi grave që janë në procesin e krijimit të familjes.

Për një planifikim të mirëfilltë familjar, është shumë e rëndësishme që, përveç faktorëve
emocionalë dhe social, të diskutohen edhe aspektet financiare dhe situata në vendin e punës. Një
grua, përpara se të planifikojë një shtatzëni, do të ndihej më e sigurt dhe e qetë nëse do të kishte
garanci se vendi i saj i punës respekton të drejtat e saj. Sistemet duhet të sigurojnë që gruaja të
ketë një kontratë pune të rregullt, në mënyrë që të gëzojë të drejtat e plota gjatë periudhës së
shtatzënisë dhe lehonisë. Kjo do të ndikonte pozitivisht në mirëqenien e përgjithshme të saj dhe
të familjes.
Çdo grua ka të drejtën e plotë për të shfrytëzuar pushimin e lehonisë, sipas dispozitave ligjore në
fuqi. Për më shumë informacion, mund t’i referoheni ligjit aktual në Kosovë për mbrojtjen e të
drejtave të grave shtatzëna dhe lehonave:
 Ligji për pushimin e lehonisë në Kosovë (https://gzk.rks-gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2735)
Mbrojtja e Grave Shtatzëna në Vende të Ndryshme

Për ta krahasuar me sistemet në vende të tjera, po sjellim disa nga të drejtat e punëtores shtatzënë
në Shtetet e Bashkuara të Amerikës (SHBA):
Akti i Diskriminimit të Shtatzënisë (PDA)
Ky ligj federal garanton që gratë shtatzëna dhe ato pas lindjes, të punësuara në kompani me 15
ose më shumë punonjës, të kenë të drejta të barabarta me punonjësit e tjerë me gjendje
mjekësore:
 Nuk mund të pushoheni nga puna për shkak të shtatzënisë.
 Keni të drejtë të përfitoni sigurim shëndetësor dhe pushim mjekësor.
 Punëdhënësi duhet të ofrojë detyra të përshtatura dhe orar fleksibël.
 Keni siguri në vendin e punës edhe gjatë pushimit të lehonisë.
Akti për Lejen Familjare dhe Mjekësore (FMLA)
Ky akt siguron mbrojtje për punonjësit e punësuar për të paktën një vit në kompani me 50 ose më
shumë punonjës:

 12 javë pushim të papaguar për kujdes para dhe pas lindjes.
 Sigurimi shëndetësor vazhdon sikur të ishit ende në punë.
 Keni të drejtën të riktheheni në të njëjtin pozicion me pagë dhe benefite të njëjta.
Akti Amerikan për Aftësitë e Kufizuara (ADA)

Punëdhënësit me 15 ose më shumë punonjës duhet të ofrojnë rregullime për gratë që përjetojnë
probleme shëndetësore të lidhura me shtatzëninë dhe periudhën pas lindjes:

 Mundësohet zgjatja e pushimit prindëror nëse nuk krijon vështirësi të tepruar për
kompaninë.
 Lejohen ndryshime të arsyeshme si orar fleksibël, pozicion më pak i lodhshëm ose punë
nga distanca.

Ligjet për Ushqyerjen me Gji në Punë
Sipas Aktit të Standardeve të Drejta të Punës (FLSA):
 Punëdhënësit duhet të ofrojnë pauza të arsyeshme për nënat që ushqejnë me gji deri në
një vit pas lindjes.
 Duhet të sigurohet një hapësirë private dhe jo një tualet për shtrydhjen e qumështit.

Mbështetja ligjore për gratë shtatzëna dhe lehonat është e domosdoshme për të garantuar barazi
dhe stabilitet financiar për familjet e reja. Ndërkohë që Kosova ka ligje të qarta në këtë drejtim,
është thelbësore që gratë të jenë të informuara për të drejtat e tyre dhe të sigurojnë që ato
respektohen nga punëdhënësit.

Burimi: AMC dhe MarchofDimes

• Share:
• Facebook
• Twitter